오우즈 투르크와 우즈베크 영웅서사시의 상호텍스트성 연구: 「밤스 베이렉(BAMSI BEYREK)」과 『알퍼므쉬(Alpomish)』를 중심으로 = A Study on the Intertextuality of Heroic Epics between Oguz Turks and Uzbek: Focusing on Bamsı Beyrek and Alpomish

다국어 초록 (Multilingual Abstract)

The aim of this study is to argue the possibilities of discovering a Central Eurasian Cultural Complex and writing the history of Turkic oral literature in the entire territory of Eurasia. Despite the vastness of the territory of the Turkic peoples and their specific languages, Turkic oral literature has many common factors and shows intertextuality. With this idea, two heroic epics were compared to each other in terms of plot and motifs. The texts which were compared were Bamsı Beyrek from the Oguz Turks and Alpomish from the Uzbek people. It was shown that the contents of both epic poems and the origin of the stories could be the same. The stories begin and continue with this storyline and chains of motifs: lack of child →to pray to God→ birth of hero→ engagement in the cradle→ to prove his ability to community→ to gain his holy name as a hero→ to save the fiancee/to pass a trial of his fiancee→crisis→to be confined in a dungeon→to receive help from a daughter of enemy→to be extricated out of dungeon by his own horse→return to home→transformation dress→ to be confirmed his identity by archery→ marriage and creation of new order. Finally, the study points out the striking similarities between two epics as evidence properly supporting the intertextuality of a literary legacy of all Turkic peoples.

참고문헌 (Reference)

1 서대석, "한국 신화의 비교연구" 집문당 556-564, 2001

2 오은경, "투르크 영웅서사시와 무가의상관성 연구" 중동연구소 34 (34): 209-230, 2015

3 오은경, "투르크 구전서사시의 샤머니즘적 모티프 연구" 중동문제연구소 14 (14): 117-147, 2015

4 이희수, "터키사" 대한교과서 2005

5 하자노프, "유목사회의 구조 : 역사인류학적 접근" 지식산업사 1990

6 오은경, "유라시아 투르크 명창 문화의 초국가적 실크로드 무형문화유산으로서의 가능성 연구" 한국슬라브․유라시아학회 31 (31): 183-218, 2016

7 오은경, "우즈벡의 구연자와 구연학파, 알퍼므쉬 콘그롯(우즈벡) 판본의 구연본 비교 연구" 중동연구소 32 (32): 139-166, 2013

8 오은경, "우즈벡 알퍼므쉬와 한국 주몽신화의 활쏘기 모티프 비교연구" 외국문학연구소 (44) : 121-136, 2011

9 오은경, "우즈베크 영웅서사시를 통한 우즈베크인의 욕망과 자아이상(ego ideal) 분석" 한국중동학회 36 (36): 147-177, 2015

10 조동일, "영웅의 출생, 그 문학사적 전개" 서울대 문리과대 동아문화 연구소 (10) : 1971

11 오은경, "알퍼므쉬와 주몽신화의 영웅신화적 요소 비교 연구" 중동문제연구소 10 (10): 105-125, 2011

12 오은경, "알퍼므쉬(АЛПОМИШ)서사시의 수르헌다리여(СУРХОНДАРЁ) 판본에 대한 고찰" 중동연구소 30 (30): 111-126, 2011

13 오은경, "알퍼므쉬 서사시에 재현된 신화적 요소" 3 (3): 47-66, 2011

14 오은경, "알타이 투르크족의 카이치 전통 연구" 한국중동학회 37 (37): 205-230, 2016

15 엘리아데 미리치아, "샤머니즘: 고대적 접신술" 까치 1992

16 천진기, "말 관련 민속 문화와 전통사회" 국립민속박물관 27-28, 2001

17 양민종, "동북아시아 무속구비문학사 연구- 구비문학텍스트 연구를 통한 시베리아샤머니즘의 재해석" 러시아연구소 22 (22): 273-314, 2006

18 박종성, "구비 문학, 분석과 해석의 실제" 도서출판 월인 185-194, 2002

19 양민종, "구 소련지역 알타이 신화 비교연구" 러시아연구소 21 (21): 303-338, 2005

20 Бекмурод Жўрабой ўғли, "достони. ЎзР ФА Алишер Навоий номидагиТил ва адабиёт институти Фольклор архиви" (191) :

21 Зарифов Ҳ, "Фольклор ва археология материалларини қиёсийўрганиш масалас ига доир, Ўзбек тили ва адабиёти"

22 Жирмунский В. М, "Туркский ГероическийЕрос" 1974

23 Гумилев Л. Н, "Три исчезнувщих народа" (2) : 104-105, 1961

24 Бичурин Н. Я, "Собрания сведений о народах" 1 : 220-, 1950

25 Алпомиш, "Саидмурод Паноҳ ўғли варианти. Т., 59-бет"

26 Баскаков Н. А., "Классификация тюркских языков" 1 : 22-, 1952

27 Маҳмуд Кошғарий, "Девону луғотит турк. III жилд" Фан 155-, 1963

28 Жирмунский В. М, "Вопросы генезиса в истории эпическогосказания об Алпамыше" УзФАН 26-60, 1959

29 О Ингенг, "Алпомиш ва Жумўнг Достонларнинг қиесийТипологик Таҳлили" Турон Замин Зие Нашнриети 2014

30 Жўраев М, "Ўзбек халқ эртакларида «сеҳрли» рақамлар" Фан 123-, 1991

31 Baydemir, Hüseyin, "Özbek Folklorunda Rekabet ve Yarış" 2 (2): 47-58, 2010

32 Мирзаев Т, "«Алпомиш» достонининг ўзбек вариантлари" Фан 97-, 1968

33 3ариф Ёрматов И, "«Алпомиш» достонидаги Сурхайил кампир образининг мифик асоси, Тошкент, 1993. –Б.18-20.ов X.Т. Основные мотивы эпоса «Алпамыш», Ташкент: УзФАН, -С.6-25"

34 Жалолов Ғ, "«Алпомиш» достони ва эртаклар // Ўзбек тили ваадабиёти"

35 Берди бахши, "«Алпомиш» достони // ЎзР ФА Алишер Навоий номидаги Тил ва адабиёт институти Фольклор архиви" 46 :

36 Ibrayev Şâkir, "Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni" Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını 1999

37 Ercilasun Ahmet Bican, "Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni" Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını 1999

38 Türkmen Fikret, "Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni" Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını 1999

39 Çınar Alı Abbas, "Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni" Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını 1999

40 Ögel Bahaeddin, "Türk Mitolojisi II" 1995

41 Oğuz Öcal, "Türk Halkbilimi Çalışmalarında Eş Metin ve Benzer Metin Sorunu" 42-, 1994

42 Inan Abdülkadır, "Tarihte ve Bugün Şamanizm Materiyaller ve Araştırmalar" 1986

43 Fedakar, Selami, "Sözlü Kompozisyon Teorisi Bağlamında Özbek Destan Anlatıcıları" 1-10, 2004

44 Chawick, "Oral Epic of Central Asia" Cambridge Univ. Press 1969

45 İşankul, Cabbar, "Halk Destanlarında Olağanüstü Doğum Motifi" 5 (5): 125-128, 2005

46 Zarifov, H, "Folklor va arxeologiya materiallarini qiyosiy o’rganish masalasiga doir" 1 : 25-30, 1958

47 Mirzayev T, "Destanının Özbek Varyantları" Fan 1968

48 Yarmatov, İ, "Destanındaki Surhayl Timsalinin Mitolojik Temeli, İlmiy tehnika taraqqiyoti –istiqlol garovi"

49 Gökyay Orhan Şaik, "Dedem Korkudun Kitabı" Nadir Kitap 1973

50 Bahadırova Sarıgül, "Dedekorkut Kitabı ve Alpamıs Destanının Karakalpak Varyant" 5 (5): 113-120, 2005

51 Sakaloğlu Saim, "Dede Korkut Kitabı İncelemeler-Derlemeler-Aktarmalar"

52 Ergin Muharrem, "Dede Korkut Kitabı" 1994

53 Boratav Pertev Naili, "Bey Böyrek Hikâyesine Ait Metinler" 2 : 141-210, 1991

54 Fedakar, Selami, "Alpamış Destanı ve Dede Korkut Kitabı’nda Kahramanların Ortaya Çıkışı" 16 (16): 134-141, 2004

55 Üçüncü Kemal, "Alpamış" Töre Yayın 2006

56 Fedakar, Selami, "Alpamiş Destanı ve Bey Böylek Hikayesi Arasında Bir Karşılaştırma" 13 (13): 51-64, 2001

57 Celilov, G, ""Alpamış" Destanı ve Masallar" 11-14, 1999